High-Performance Computing (HPC) is vandaag de dag onmisbaar voor wetenschappelijk onderzoek, data-analyse, AI en simulaties. Maar waar komt deze technologie vandaan? En nog belangrijker: waar gaat het heen? In deze blog nemen we je mee door de evolutie van HPC – van de eerste supercomputers tot de veelbelovende toekomst waarin quantum computing en groene IT een steeds grotere rol gaan spelen.
De beginjaren: van mainframes tot vectorcomputers
De wortels van HPC liggen in de jaren ’60 en ’70, toen de eerste supercomputers werden ontwikkeld voor militaire en wetenschappelijke doeleinden. Eén van de bekendste voorbeelden is de Cray-1, een futuristisch ogende machine uit 1976 die speciaal werd ontworpen voor vectorbewerkingen – een doorbraak in rekenkracht.
In deze tijd waren supercomputers groot, duur en moeilijk te programmeren. Ze stonden in nationale laboratoria en werden gebruikt voor nucleaire simulaties, weerprognoses en ruimtevaart. Maar wat ze vooral inluidden, was een nieuw tijdperk: eentje waarin snelheid en schaalbare berekeningen centraal stonden.
De jaren 90 en 2000: parallelle systemen en clusters
In de jaren ’90 vond er een belangrijke verschuiving plaats. In plaats van te bouwen op één extreem krachtige processor, gingen supercomputers gebruikmaken van parallelle systemen – meerdere processoren die tegelijkertijd werken aan een taak.
Deze verandering maakte HPC toegankelijker én betaalbaarder. Het tijdperk van ‘clusters’ brak aan: netwerken van reguliere computers die samen rekenkracht leveren. Denk aan universiteiten en bedrijven die eigen rekencentra opzetten met Linux-clusters en open source software. De democratisering van HPC begon hier – en zou zich versneld voortzetten.
Het heden: petabytes aan data, AI en cloudintegratie
Vandaag leven we in het tijdperk van data-gedreven onderzoek en kunstmatige intelligentie. HPC speelt hierbij een sleutelrol. Denk aan klimaatmodellen, grootschalige genoomanalyse, realtime simulaties en het trainen van taalmodellen zoals ChatGPT. Waar de omvang van datasets vroeger in gigabytes werd gemeten, spreken we nu over petabytes of zelfs exabytes.
Een andere belangrijke ontwikkeling is de koppeling tussen HPC en cloud computing. Organisaties hoeven niet meer altijd zelf hardware te beheren: via nationale en Europese HPC-voorzieningen (zoals via SURF of EuroHPC) krijgen ze toegang tot flexibele rekenkracht als dienst.
In Nederland zien we deze trend ook duidelijk. Universiteiten, ziekenhuizen, bedrijven en zelfs mkb’ers maken steeds vaker gebruik van HPC via nationale programma’s als EuroCC en Europese projecten zoals LUMI en Leonardo.
De toekomst van HPC: quantum, groen en toegankelijk
De komende jaren beloven opnieuw een sprong vooruit. Enkele belangrijke trends:
1. Quantum computing
Quantumtechnologie heeft het potentieel om rekenproblemen op te lossen die vandaag onhaalbaar zijn – zoals het simuleren van moleculaire interacties of het doorrekenen van complexe optimalisaties. Hoewel nog in ontwikkeling, wordt quantum steeds vaker gecombineerd met traditionele HPC als hybride oplossing.
2. Groene HPC
Duurzaamheid wordt een kritieke factor. Supercomputers verbruiken veel energie. De focus verschuift daarom naar energie-efficiënte architecturen, vloeistofkoeling, hergebruik van warmte en het draaien op hernieuwbare energiebronnen. LUMI, één van Europa’s snelste supercomputers, draait bijvoorbeeld volledig op hernieuwbare stroom.
3. Toegankelijkheid en democratisering
Dankzij initiatieven als EuroCC wordt HPC toegankelijker voor nieuwe doelgroepen: mkb, hogescholen, startups. De drempel daalt dankzij gebruiksvriendelijke interfaces, training en support. HPC wordt minder “alleen voor experts” en meer een breed inzetbaar instrument.
Waarom dit relevant is voor jouw organisatie
De geschiedenis van HPC laat zien hoe snel technologie evolueert – en hoeveel impact die kan hebben. De toekomst biedt kansen: voor wie rekent aan complexe systemen, werkt met AI of data, of simpelweg sneller wil innoveren. Je hoeft geen supercomputer te bezitten om te profiteren van deze rekenkracht – je hoeft alleen te weten waar je moet beginnen.
Bij EuroCC Nederland helpen we organisaties in alle sectoren op weg met HPC – van advies en toegang tot trainingen en praktijkbegeleiding.
){kind=link}